റോജർ പെൻറോസും ക്വാണ്ടം മനസ്സും

2020-ലെ ഭൗതികശാസ്ത്രത്തിനുള്ള നോബൽ സമ്മാനം , റോജർ പെൻറോസ് ,റെയിൻഹാർഡ്‌ ജൻസിൽ, ആൻഡ്രെയ്  ഹെയ്‌സ് എന്നിവർ പങ്കിട്ടു . 

ആൽബർട്ട് ഐൻസ്റ്റീൻ-ന്റെ ജനറൽ തിയറി ഓഫ് റിലേറ്റിവിറ്റിയുടെ നേരിട്ടുള്ള പരിണിതഫലം തമോഗര്ത്തങ്ങളുടെ ജനനം , നിലനിൽപ്പ് എന്നിവയെ സാധൂകരിക്കുന്നു എന്ന് ഗണിത ശാസ്ത്ര രീതിയിലൂടെ തെളിയിച്ചതാണ് പെൻറോസിനെ ഈ വിജയത്തിൽ എത്തിച്ചത്. 1965-ഇൽ , കൃത്യമായി പറഞ്ഞാൽ ഐൻസ്റ്റീൻ-ന്റെ മരണത്തിനു പത്തുകൊല്ലത്തിനു ശേഷമാണ്, ഐൻസ്റ്റീൻ പോലും വിശ്വസിച്ചിരുന്നില്ലാത്ത ഈ വിചിത്ര പ്രതിഭാസം പ്രപഞ്ചത്തിൽ ഉണ്ട് എന്ന് പെൻറോസ് തെളിയിച്ചത്.

തൊണ്ണൂറുകളുടെ ആദ്യം, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ടെലിസ്കോപ്പിന്റെ  സഹായത്തോടെ , ഇത്തരം ഒരു തമോഗർത്തം നമ്മുടെ ക്ഷീരപഥത്തിന്റെ നടുവിൽ 'സാഗിറ്റാറിസ്സ് എ' എന്ന പ്രദേശത്തു നിലനിൽക്കുന്നു എന്ന് കണ്ടുപിടിച്ചതാണ് മറ്റു രണ്ടു പേരെ ഈ ആദരവിന്‌ അർഹരാക്കിയത്.

അഞ്ചര പതിറ്റാണ്ടിനു ശേഷമാണ് പെൻറോസിനെ ഈ ആദരം തേടിയെത്തുന്നത്  

1931-ഇൽ ഗണിതശാസ്ത്ര വിദഗ്ദ്ധൻ ആയ കുർട് ഗോർഡൽ (Kurt Godel )  തന്റെ (കു) പ്രസിദ്ധമായ അപൂര്ണത സിദ്ധാന്തം (Incompleteness Theorem ) പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. 'മൗലികമായ ഗണിതശാസ്ത്ര വസ്തുതയെ വെളിപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു ഗണിതസിദ്ധാന്തം ഒരിക്കലും പൂർണവും സ്ഥിരതയുമുള്ള തായിരിക്കുകയില്ല (consistent & complete). അതുപോലെതന്നെ, സ്ഥിരതയുള്ള ഒരു ഗണിത സിദ്ധാന്തം മൗലികമായ ഒരു ഗണിത പ്രസ്താവത്തെ വെളിപ്പെടുത്തുമെങ്കിലും, ആ സിദ്ധാന്തത്തിനുള്ളിൽ നിന്ന് അതിനെ തെളിയിക്കാൻ കഴിയില്ല' എന്നായിരുന്നു ഗോർഡലിന്റെ വെളിപ്പെടുത്തൽ.    

1989-ഇൽ പുറത്തിറക്കിയ "The Emperor's New Mind' എന്ന തന്റെ ആദ്യ ഗ്രന്ഥത്തിൽ പെൻറോസ് ഗോർഡലിന്റെ മുൻപറഞ്ഞ പ്രസ്താവത്തെയാണ് ആധാരമായി എടുത്തത്. 'ഗോർഡലിന്റെ  സിദ്ധാന്തപ്രകാരം,  ഔപചാരികമായ ഒരു പരിശോധന വ്യവസ്ഥകൾക്കുള്ളിൽ നിന്നുകൊണ്ട് (Formal  proof  system ) ആ വ്യവസ്ഥകളുടെ ന്യൂനതകൾ പരിശോധിക്കാൻ കഴിയില്ലെങ്കിലും മനുഷ്യ ബോധത്തിന് അങ്ങനെ കഴിയും' എന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു. മറ്റൊരു രീതിയിൽ ഈ വാദം പറഞ്ഞാൽ മനുഷ്യ ബോധത്തിന് , ഒരു 'കൃത്രിമ ബുദ്ധിക്കു' (computers  & AI) ചെയ്യാൻ കഴിയാത്ത , അതായത് non-computable പ്രവർത്തികൾ ചെയ്യാൻ കഴിയും. അതായത് മനുഷ്യബോധം എന്നത് 'അൽഗോരിതമിക് ' അല്ല എന്നാണു ഇതിന്റെ മറ്റൊരു വശം. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ഇന്നത്തെ ഭൗതിക ശാസ്ത്രത്തിന്റെ ഉള്ളിൽ നിന്നുകൊണ്ട് ബോധം എന്ന പ്രതിഭാസത്തെ വിശദീകരിക്കാൻ കഴിയില്ല. അതുകൊണ്ടു് ക്വാണ്ടം മെക്കാനിക്സിന്റെ ഉള്ളിൽ നിന്നുകൊണ്ട് മാത്രമേ ഈ പ്രശ്നം പരിഹരിക്കാൻ കഴിയു എന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു. 

The Emperor's New  Mind, സയൻസ് ലോകത്തിൽനിന്നും വൻ എതിർപ്പുതന്നെ ഉണ്ടാക്കി. ഗണിതശാസ്ത്രജ്ഞന്മാർ , ഫിലോസോഫേർസ് , ഫിസിസിസ്റ്സ് തുടങ്ങി എല്ലാവരും പെൻറോസിനെതിരെ അണിനിരന്നു. AI വിദഗ്ദ്ധനായ മാർവിൻ മിൻസ്കിയുടെ  നേതൃത്വത്തിലായിരുന്നു ഈ ആക്രമണം. 1994-ഇൽ പുറത്തിറക്കിയ 'The shadows  of  the Mind', 1997-ഇൽ ഇറങ്ങിയ 'The Large, the small  and the Human Mind' എന്ന രണ്ടു പുസ്തകങ്ങളിലൂടെ ആയിരുന്നു പെൻറോസ് ഈ വിമര്ശങ്ങളെയെല്ലാം നേരിട്ടത്.

ക്വാണ്ടം  തീയറിലെ അടിസ്ഥാന ഘടകം ആയ 'ക്വാണ്ട', നാം നിത്യജീവിതത്തിൽ നേരിടുന്ന, ക്ലാസ്സിക്കൽ ഫിസിക്സ് നിർവചിക്കുന്ന ഘടകങ്ങളിൽ നിന്നൊക്കെ വളരെ വ്യത്യസ്തമായ നിലനിൽപ്പുകളാണ്. അനുകൂല സാഹചര്യത്തിൽ അവയെ തരംഗങ്ങൾ ആയും കാണാവുന്നതാണ്. ഈ തരംഗങ്ങൾ നമ്മുടെ ഭാവനയിലുള്ള തരംഗങ്ങളെ പോലെയല്ല , ഉദ്ദാഹരണത്തിനു കടലിലെ തിരമാലകൾ. ക്വാണ്ടം തരംഗങ്ങൾ ഒരുരീതിയിൽ പറഞ്ഞാൽ 'സാധ്യത തരംഗങ്ങൾ' (Probability  waves ) ആണ്. ഒരു കണികയെ ഒരു നിശ്ചിത ഇടത്തിൽ കണ്ടെത്താനുള്ള സാധ്യതയുടെ തരംഗങ്ങൾ. അങ്ങനെ ഒരു കണികയെ കണ്ടെത്താൻ സാധ്യതയുള്ള ഇടങ്ങളെയാണ് 'സൂപ്പർ പൊസിഷൻസ്' എന്ന് വിളിക്കുന്നത്. ഇത്തരം കണങ്ങളെ നാം അളക്കാൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ അവയുടെ തരംഗ സ്വഭാവം നഷ്ടപ്പെടുന്നു, അങ്ങനെ ഒരു കണികയെ ഒരു പ്രത്യേക ഇടത്തിൽ കണ്ടെത്തപ്പെടുന്നു. ഇതിനെയാണ് സാധാരണഗതിയിൽ 'വേവ് ഫങ്ക്ഷന് കോലാപ്സ്' എന്ന് പറയപ്പെടുന്നത്. ഇത്തരം വീഴ്ചകളുടെ (collapse) ഫലം, കാര്യ-കാരണ (Cause-effect) അടിസ്ഥാനത്തിലല്ലാതെ ആകസ്മികങ്ങൾ (random) ആണുതാനും. അതായത് നിയതമായ ഒരു അൽഗോരിതം കൊണ്ട് വിശദീകരിക്കാൻ കഴിയാത്ത ഒരു ആകസ്മികത.  

ഈ പ്രതിഭാസമാണ് ബോധനിർമിതിക്കു കാരണമായ non-computable  പ്രക്രിയകൾ എന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു.

Emperor's New  Mind  ഇറങ്ങുമ്പോൾ ഈ പ്രക്രിയകളെ തലച്ചോറുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി കൂടുതൽ വിശദീകരിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞില്ല. അതിന്റെ പരിണിതഫലമാണ് പെൻറോസ്-ഹാമറോഫ് കൂട്ടുകെട്ട്. ന്യൂറോ സയന്റിസ്റ് ആയ സ്റ്റുവേർട് ഹാമർഓഫ് ന്യൂറോണിനെ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തി ഈ പ്രക്രിയകളെ വിശദീകരിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. ന്യൂറോണിന്റെ വിന്യാസത്തിലെ പ്രധാന ഘടകമായ cytoskeleton, പ്രത്യേകിച്ച് microtubules, പെൻറോസ് നിർദ്ദേശിച്ചതുപോലത്തെ ക്വാണ്ടം പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടക്കാൻ കഴിയുന്ന ഇടങ്ങൾ ആണെന്ന് ഹാമർഓഫ് നിർദ്ദേശിച്ചു.  Orchestrated  Objective  Reduction (Orch  OR )  എന്നൊരു പ്രവർത്തന മോഡലും അവർ മുന്നോട്ടുവച്ചു. ഇതാണ് ക്വാണ്ടം മൈൻഡ് തിയറി.

വ്യവസ്ഥാപിത സയൻസിനു ഇത് ഒട്ടും സ്വീകാര്യമായിരുന്നില്ല. സംഘടിതമായ ഒരു ആക്രമണത്തിലൂടെ പെൻറോസിന്റെ വായ അടപ്പിക്കാനാണ് അവർ ശ്രമിച്ചത്.

എന്താണ് Orch-Or തിയറി ?

ഇതിൽ ധാരാളം സാങ്കേതിക പദങ്ങൾ വരുന്നുണ്ട്. അതെല്ലാം വിശദീകരിക്കാതെ വിടുകയാണ് (ഉദ്ദാഹരണം , Bose-Einstein  condensate , Quantum tunneling , gamma  synchronization , Pi electron, quantum entanglement  എന്നിങ്ങനെ)

തലച്ചോറിനുള്ളിലെ ന്യൂറോണ്സ്-ന്റെ ആന്തരിക സപ്പോർട് ഘടനയാണ് cytoskeleton  എന്നും അതിന്റെ ഒരു പ്രധാന ഭാഗമാണ് മൈക്രോട്യൂബ്‍ലെസ് എന്നും മുൻപത്തെ ലേഖനത്തിൽ പറഞ്ഞിരുന്നല്ലോ. ഇതിനു പുറമെ syanapses-ലേക്കുള്ള nerotransmitter അടക്കമുള്ള തന്മാത്രകളുടെ ചലനം , സെൽ ചലനം , അതിന്റെ വളർച്ച , രൂപം എന്നിങ്ങളെയുള്ള പ്രധാനപ്പെട്ട പ്രവർത്തികളും മൈക്രോട്യൂബ്‍ലെസ് -ന്റെ ധർമത്തിൽ പെട്ടതാണ്. 

മൈക്രോട്യൂബ്ലെസ് നിർമിച്ചിരിക്കുന്നത് ട്യൂബുലൈൻ protein ഘടകങ്ങൾകൊണ്ടാണ്. ഈ പ്രോടീനുകൾ മൈക്രോട്യൂബ്ലെസ് -ഇൽ ഏതാണ്ട് 8-നാനോമീറ്റർ അകലത്തിൽ  ഹൈഡ്രോഫോബിക് പോക്കറ്റ്സ് (ജലകണികകളോടു വികര്ഷണംഉള്ള) ഉണ്ടാക്കുന്നു. അത് pi-എലെക്ട്രോൺസ്-ന്റെ ഒരു സംഘാതം കൂടിയാണ്. ഇതിനു പുറമെ ഏതാണ്ട് 2-നാനോമീറ്റർ അകലത്തിൽ pi-electron വലയങ്ങളും (ട്രൈപ്റ്റോഫൻസ്) ഈ protein-ഇൽ ഉണ്ടാവും ഇതും pi-ഇലെക്ട്രോണിന്റെ സംഘാതമാണ്.      

ഹാമെറോഫിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ ഈ  ട്യൂബുലൈൻ pi-എലെക്ട്രോൺസ് quantum entanglement-ഇൽ ആയിരിക്കും. entanglement-ഇൽ ഉള്ള quantum  പാർട്ടിക്കിൾസ്-നു പരസ്പരം അവയുടെ   quantum  states തൽക്ഷണം (Instantaneous)  മാറ്റാൻ കഴിയും. ക്ലാസ്സിക്കൽ ഫിസിക്സിൽ ഇത് അസാധ്യമാണ് ('God  does  not  play  dise' എന്ന  Einstein-ന്റെ പ്രസ്താവന ഓർക്കുക).

ഹാമെറോഫ് നിർദ്ദേശിക്കുന്നത് , ഇത്തരം പ്രവർത്തികളിൽ ഭാഗഭാക്കാകുന്ന എലെക്ട്രോൺസ്,  Bose-Einstein Condensate എന്ന അവസ്ഥയിൽ ആയിരിക്കും എന്നാണ്. സാധാരണഗതിയിൽ ഈ അവസ്ഥ സ്ഥൂല രൂപത്തിലുള്ളതാണ്. എന്നാൽ ഹാമെറോഫ് നിർദ്ദേശിക്കുന്നത് തലച്ചോറിനുള്ളിൽ  സൂക്ഷ്മ രൂപത്തിൽ ഇത് ഉണ്ടാവുകയും പിന്നീട് സ്ഥൂലരൂപത്തിലേക്കു (മാക്രോസ്കോപിക്) വികസിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നാണ്.    

സിനാപ്റ്റിക് കണക്ഷന് പുറമെ തലച്ചോറിൽ ഉള്ള മറ്റൊരു കണെക്ഷനാണ് 'gap  junction'  കണക്ഷൻസ്. സെല്ലുകൾ തമ്മിലുള്ള അകലം വേണ്ടുവോളം അടുക്കുമ്പോൾ ഒന്നിൽ നിന്നും മറ്റൊന്നിലേക്കു, ഇത്തരം quantum objects 'quantum  tunneling'  എന്ന പ്രക്രിയയിലൂടെ സഞ്ചരിച്ചു , തലച്ചോറിന്റെ നല്ലൊരുഭാഗം ഒരൊറ്റ quantum object  ആയി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ഈ പ്രക്രിയയുടെ ഫലമായി 'Gama  synchronization' സംഭവിക്കുകയും ഇത് ബോധത്തിന്റെ ഒരു 'neural  correlate' ആയി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. ന്യൂറോ സയൻസിൽ നമ്മുടെ ഓരോ അനുഭവത്തിലും തലച്ചോറിലെ ഓരോ പ്രത്യക ഭാഗത്തു ഉണ്ടാവുന്ന ചലനങ്ങളെ കുറിക്കുന്ന പദമാണ് 'Neural  Correlate  of  consciousness.'       

അങ്ങനെ തണലച്ചോറിലുള്ള Bose-Einstein Condensate, അതിന്റെ wave  function-നു,  objective  reduction വഴി ഒരു collapse സംഭവിക്കുന്നത് ഒരു non-computational അനുഭവമായി മാറുന്നു, ഇതാവട്ടെ അടിസ്ഥാനപരമായ space-time ജോമെട്രിയിൽ സംഭവിക്കുന്നതുമാണ്.  

ഏറ്റവും ചുരുക്കത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ ഇതാണ് പെൻറോസ്-ഹാമെറോഫിന്റെ സിദ്ധാന്തം. ക്വാണ്ടം പ്രഹേളികകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ, തീർത്തും ഭൗതികമായ പ്രവർത്തികളിലൂടെ ബോധനിർമിതിയെ വിശദീകരിക്കാനുള്ള ഒരു ശ്രമം അത്രമാത്രം.  

 

 

ശുദ്ധ ബോധത്തിന്റെ വഴിയിലൂടെ

 

"വസ്തുക്കളെക്കുറിച്ചു (Matter), ഒരു മനുഷ്യായുസ്സു മുഴുവൻ നീളുന്ന പഠനം നടത്തിയ ഒരാൾ എന്ന നിലക്ക് , അതെക്കുറിച്ചു എനിക്ക് ഇത്രമാത്രമേ നിങ്ങളോടു പറയാൻ ഉള്ളു. വസ്തുക്കൾ എന്ന നിലയിൽ ഒരു നിലനിൽപ്പ് ഇല്ല. എല്ലാ വസ്തുക്കളും ഉണ്ടാവുന്നതും നിലനിൽക്കുന്നതും , അവയെ അതാക്കി കാണിക്കുന്ന ഒരു ബലം നിമിത്തമാണ്. ഈ ബലത്തിന്റെ പിന്നിൽ ഒരു ബോധമനസ്സു നിലനിൽക്കുന്നു എന്ന് നാം കരുതേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. എല്ലാത്തിന്റെയും പ്രഭവകേന്ദ്രമായ ഒരു ബോധം (Mind).

ഊർജത്തിന്റെ 'quanta' എന്ന നൊബേൽ സമ്മാനാർഹമായ ആശയത്തിന്റെ ഉപജ്ഞാതാവായ, മറ്റൊരർഥത്തിൽ 'ക്വാണ്ടം മെക്കാനിക്കിസിന്റെ അടിസ്ഥാന ആശയം' കണ്ടുപിടിച്ച, മാക്സ് പ്ലാങ്ക് 1944-ഇൽ പറഞ്ഞതാണിത്.  

ചിന്തയുടെ  ഉത്ഭവം മുതലേ "മനുഷ്യന് ആത്മാവ് ഉണ്ടോ" എന്ന ചോദ്യം ഉണ്ടായിരുന്നു. 'ഉണ്ട്' എന്നുതന്നെയായിരുന്നു ഈ ചോദ്യത്തിന്റെ എല്ലാ കാലത്തെയും ഉത്തരം. സ്ഥല-കാല-സംസ്കാര വ്യത്യാസം ഇല്ലാതെതന്നെ ഈ ഉത്തരം നിലനിന്നു. ഏതാണ്ട് ഒന്ന്‌ഒന്നര നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കു മുൻപ്, 'ആത്മാവ്' എന്നത് ശാസ്ത്രീയ അന്വേഷണത്തിന് അനുയോജ്യമായ ഒരു  'സംജ്ഞ' അല്ല എന്ന് തീരുമാനിച്, ശാസ്ത്രലോകം, 'ബോധം' (Consciousness) എന്ന വാക്കു അതിനു പകരമായി വച്ചു. ക്രമേണ തലച്ചോർ (Brain) എന്നത് അതിനു പകരമായി സാമാന്യേന ഉപയോഗിച്ചുതുടങ്ങി.

ഈ മാറ്റം, അഥവാ കാഴ്ചപ്പാടിലെ വ്യതിയാനം, 20-30  കൊല്ലത്തിനകം കൃത്രിമബുദ്ധി (AI), റോബോട്ടിക്‌സ് എന്നിവയുടെ ഒരു സമ്മേളനം ,Cyborg- എന്നതുപോലെ , അല്ലെങ്കിൽ ഒരുതരം 'Matrix' രൂപത്തിലുള്ള ഒരു യാഥാർഥ്യം ,ആത്യന്തികമായി മനുഷ്യനും യന്ത്രങ്ങളും തമ്മിൽ യാതൊരു വ്യത്യാസവുമില്ലാത്ത ഒരു യാഥാർഥ്യത്തിന്റെ സൃഷ്ടിയിലേക്കു നയിക്കും എന്ന വിശ്വാസം ബലപ്പെട്ടു. അതാവട്ടെ മനുഷ്യാത്മാവിന്റെ, അഥവാ ബോധത്തിന്റെ 'മരണം' എന്ന അവസ്ഥ തന്നെയായിരുന്നു.

ഏതാണ്ട് കാൽ നൂറ്റാണ്ടു മുന്പുവരെയും , മുൻപ് പറഞ്ഞ അവസ്ഥ തുടർന്നു. മനഃശാസ്ത്രജ്ഞർ , മനസ്സിന്റെ വിവിധ ഭാവങ്ങളുടെ, അല്ലെങ്കിൽ സ്വഭാവത്തിന്റെ വസ്തുനിഷ്ടമായ അംശങ്ങളെ പഠിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ന്യൂറോ സയന്റിസ്റ്റുകൾ തലച്ചോർ എന്ന വസ്തുവിനെയും അതിന്റെ വിവിധ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ പ്രഭവകേന്ദ്രങ്ങളെയും പഠിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ഇവക്കു ഒരു മാറ്റം കുറിച്ചത് ഫ്രാൻസിസ് ക്രിക്, റോജർ പെൻറോസ് തുടങ്ങിയവരുടെ നിർണായക നീക്കങ്ങളിലൂടെയാണ്.

"നിങ്ങളുടെ ഉള്ളിൽ ഒരു മൂവി ഇപ്പോൾ ഓടിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്, വളരെ അദ്ഭുതകരമായ ഒരു മൂവി, ഒരു 3D മൂവി. മണം, രുചി, സ്പർശം ,ശരീരത്തെപ്പറ്റിയുള്ള അറിവ് , വിശപ്പ് ,വികാരങ്ങൾ , ഓര്മ എന്നുതുടങ്ങി നിരന്തരമായ ഒരു വിശദീകരണവും മേൽനോട്ടവുമുള്ള ഒരു മൂവി. അതിന്റെ കേന്ദ്രത്തിൽ "നിങ്ങൾ" ഇരിക്കുന്നു. അത് നിങ്ങളുടെ അറിവും ലോകത്തിന്റെ അനുഭവവുമാണ്. അതാണ് നിങ്ങളുടെ ബോധത്തിന്റെ ഒഴുക്ക് " ആസ്‌ത്രേലിയൻ നാഷണൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലെ ഡേവിഡ് ചമേഴ്‌സ് (David  Chalmers ) പറയുന്നു. 

ചമേഴ്‌സ് ഈ മൂവിയെ രണ്ടായി തിരിക്കുന്നു. (1) ഈസി പ്രോബ്ലം ഓഫ് കോണ്സസിസ്ന്സ് (2) ഹാർഡ് പ്രോബ്ലം ഓഫ് കോണ്സസിസ്ന്സ്. ചുറ്റുപാടുകളിൽ നിന്നുള്ള സ്റ്റിമുലകളെ സ്വീകരിക്കാനും, ക്രോഡീകരിക്കാനും ,പ്രതികരിക്കാനുമുള്ള കഴിവ്, വിവരങ്ങളെ അറിവുകളായി സാമാന്യയിപ്പിക്കൽ, ആന്തരിക അവസ്ഥകളെ തിരിച്ചറിയാനും പ്രകടിപ്പിക്കാനുമായുള്ള കഴിവ് , ഇവയെല്ലാം 'ഈസി പ്രോബ്ലെംസ്' ആണ് . കാരണം ഇവയെല്ലാം കണക്കുകൂട്ടലുകൾക്കു വഴങ്ങുന്നതും, വിശദീകരണക്ഷമവുമാണ്. എന്നാൽ ഇതിലെ കൈപ്പിടിയിൽ ഒതുങ്ങാത്തതു് 'അനുഭവം' എന്നതാണ് , അതായത്  'first  person  experience'.

ഭൗതിക ശാസ്ത്രം പലപ്പോഴും പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന പ്രമാണങ്ങളായി ,സ്ഥല-കാലം, പിണ്‌ഡം (Mass)   എന്നിവയെ കാണാറുണ്ട്. ഇവയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ബാക്കിയെല്ലാം നിര്മിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതെന്നു പറയാറുണ്ട്. അല്ലെങ്കിൽ വേറൊരു രീതിയിൽ പറഞ്ഞാൽ Maxwell, എലെക്ട്രോമാഗ്നെറ്റിസത്തെ ജ്ഞാതമായ മറ്റേതൊരു ഭൗതിക യാഥാർഥ്യത്തിന്റെയും അടിസ്ഥാനത്തിൽ വിശദീകരിക്കാൻ കഴിയാതിരുന്നപ്പോൾ, ഇലക്ട്രിക്ക് ചാർജിനെ പുതിയ അടിസ്ഥാന യാഥാർഥ്യമായി കണ്ടതുപോലെ, ബോധം എന്നതിനെ കാണേണ്ടിവരും.  അതാണ് "പാൻസൈക്കിയിസം' (Panpsychism) എന്ന് അദ്ദേഹം വിളിക്കുന്നത്.    

"എന്നതുകൊണ്ട്, ബോധം എന്നതിനെ ഒരു 'ഭൗതിക പ്രതിഭാസം' ആക്കി ചുരുക്കുകയല്ല ഉദ്ദേശം" ചമേഴ്‌സ് പറയുന്നു. 

അപ്പോൾ ബോധം എന്നത് പരിണാമത്തിനു വിധേയമാണോ ?

ഡച്ചു കപ്യൂട്ടർ ശാസ്ത്രജ്ഞനായ ബെർണാഡോ കാസ്റ്റ്ബ് (Bernado  Kastrup ) പറയുന്നത് ബോധത്തിന് പരിണാമവിധേയമാവാൻ കഴിയില്ല എന്നാണ്. "ഭൗതിക വാദത്തിന്റെയും അതിൽ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയ പരിണാമ സിദ്ധാന്തത്തിന്റെയും അടിസ്ഥാനത്തിൽ നോക്കിയാൽ ബോധത്തെ അതിനുള്ളിൽ കൊണ്ടുവരാൻ കഴിയില്ല. കാരണം അടിസ്ഥാനപരമായി ബോധത്തിന് ഒരു 'ധർമം' നിർവചിക്കാൻ ആവില്ല. ഭൗതികവാദപരമായി എല്ലാ നിലനിൽപ്പുകളും നിര്വചിക്കപ്പെടുന്നത് ഒരു പരിമാണത്തിന്റെ (അളവിന്റെ) അടിസ്ഥാനത്തിലാണ്. ഉദ്ദാഹരണമായി , സബ് അറ്റോമിക് പാർട്ടിക്കിൾസ് നിർവചിക്കുന്നത് മാസ്സ്, ചാർജ് അല്ലെങ്കിൽ സ്പിൻ എന്നിവയെ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയാണ്.  അതുപോലെതന്നെ അമൂർത്തമായ തരംഗങ്ങളെ ആന്ദോളനം (Oscillation ), ആവൃത്തി (Frequency ), ആയാമം (Amplitude ) തുടങ്ങിയവയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ്. എന്നാൽ ബോധം എന്ന പ്രതിഭാസം അളക്കാവുന്നതല്ല, അതിനു ഗുണം (quality) മാത്രമേ ഉള്ളു. അത് അനുഭവം മാത്രമാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ഈ പ്രതിഭാസം നാച്ചുറൽ സെലക്ഷന് വിധേയം ആവാൻ കഴിയുന്നതല്ല.

അത്, ആരംഭം മുതൽ അവിടെയുണ്ടായിരുന്ന സഹജമായ (Intrinsic), ലഘൂകരിക്കാൻ ആവാത്ത പ്രകൃതിയുടെ ഒരു യാഥാർഥ്യം മാത്രമാണ്.

അത്ഭുതം എന്ന് പറയട്ടെ, നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കു മുൻപ്, ആയിരത്തോളം വർഷങ്ങൾ , ഇന്ത്യയിൽ നാഗാർജ്ജുനനും, ശങ്കരനും, രാമാനുജനും, മാധവാചാര്യരും, നിംബാർക്കറും മറ്റും ശൂന്യവാദം, അദ്വൈതം , ദ്വൈതം ,വിശിഷ്ടാദ്വൈതം, ശുദ്ധാദ്വൈതം എന്നൊക്കെയുള്ള പേരിൽ ചർച്ച ചെയ്തതും ഇതുതന്നെയാണ്.

വ്യക്തി, സമൂഹം, ശാസ്ത്രം, ശാസ്ത്രീയത-IV

സഹസ്രാബ്ദങ്ങളായി മനുഷ്യൻ അന്വേഷിക്കുന്ന ഒരു പ്രഹേളികയാണ് ഇത്. ഒരുതരത്തിലും മനസ്സിലാവാത്ത , ബന്ധങ്ങളുടെ അല്ലെങ്കിൽ ജീവിതത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കരാഹിത്യം ഉണ്ടായാൽ എന്താണ് സംഭവിക്കുക ?

ഏണെസ്റ് ബെക്കർ തന്റെ 'Denial  of  Death ' എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ (1974-ഇൽ  പുലിറ്സർ പ്രൈസ്)   ഇങ്ങനെ എഴുതി: 'എല്ലാ സമൂഹവും എല്ലാ കാലത്തും മനുഷ്യ ജീവിതത്തിന്റെ പ്രാധാന്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു കടങ്കഥ ആണ്, ഔദ്ധത്യപൂർവമായ ഒരു അർത്ഥ നിർമിതി. അതുകൊണ്ടുതന്നെ, അത് അങ്ങനെ ചിന്തിച്ചാലും ഇല്ലെങ്കിലും, എത്രതന്നെ തന്മയത്വത്തോടെ, അതിലെ മതപരമായ മുദ്രകളും ആത്മീയമായ ആശയങ്ങളും ഒളിപ്പിച്ചുവച്ചാലും , എല്ലാ സമൂഹവും ഒരു മതം മാത്രമാണ്' 

യഥാർത്ഥത്തിൽ, മനുഷ്യന്റെ എല്ലാ സാംസ്കാരിക നിര്മിതിയുടെയും മതപരമായ ഈ വശം, മനഃശാസ്ത്രപരമാ യി  ആദ്യമായി കാണിച്ചുതന്നത് ആസ്ട്രിയൻ സൈക്കോഅനലിസ്റ്റും ഫ്രോയിഡിന്റെ സന്തത സഹചാരിയുമായിരുന്ന ഓട്ടോ റാങ്ക് (Otto  Rank )  ആയിരുന്നു.

ബെക്കർ, ഇതിൽനിന്നും ഒരു പടികൂടി പോയി. മനുഷ്യചരിത്രത്തിന്റെ ഇതഃപര്യന്തമുള്ള സാംസകാരിക മുന്നേറ്റങ്ങൾ എല്ലാം, കല, സംഗീതം, സാഹിത്യം, മതം , ദേശീയത, രാഷ്ട്രീയവും സാമൂഹികവുമായ മുന്നേറ്റങ്ങൾ എല്ലാം, മരണം എന്ന യാഥാർഥ്യത്തിന്റെ തിരിച്ചറിവിൽ ഉണ്ടാക്കുന്ന ഒരു മാനസിക പ്രതിരോധം മാത്രമാണെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു. മനുഷ്യൻ ഒരേ സമയം രണ്ടു ലോകങ്ങളിലാണ്; ഭൗതിക ലോകത്തിലും , ആശയങ്ങളുടേതും അർഥ തലങ്ങളുടെയും ലോകത്തിലും; അങ്ങനെ രണ്ടു ലോകങ്ങളിൽ ജീവിക്കുന്നു. ജീവിതത്തിന്റെ പ്രതീകാത്മകമായ ഈ വശത്തെ ബെക്കർ 'അനശ്വരതാ തന്ത്രം' (immortality  project)  എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഇത്തരം വഴികളിലൂടെ, പദ്ധതികളിലൂടെ, അഥവാ ബന്ധങ്ങളിലൂടെ,  മനുഷ്യൻ തന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ അർധം കണ്ടെത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നു.

അർഥപൂർണമായ ഇത്തരം ഒരു പദ്ധതികളിലും നാം ബന്ധപ്പെടുന്നില്ല എന്ന തിരിച്ചറിവാണ് മനുഷ്യനെ വിഷാദ രോഗിയാക്കുന്നത്. കാരണം അത്തരം പദ്ധതികളുടെ അഭാവം നമ്മെ മരണത്തെ ഓർമപ്പെടുത്തുന്നു. ഇത്തരം അർഥങ്ങൾ കണ്ടെത്തുന്നതിലെ അപര്യാപ്തതയാണ് ഒരാളെ മാനസിക രോഗി ആക്കുന്നത്. കാരണം , നശ്വരതക്കെതിരെയുള്ള പ്രതിരോധ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് കൃത്യമായ യാതൊരു ലക്ഷ്യവും കാണാതെ വരുമ്പോൾ ഒരാൾ അയാളുടേതായ ഒരു തനതു യാഥാർഥ്യം സൃഷ്ട്ടിച്ചുതുടങ്ങും.

പരസ്പര വിരുദ്ധങ്ങളായ 'അനശ്വരതാ തന്ത്രങ്ങളുടെ' സങ്കര്ഷമാണ്, യുദ്ധം, മതഭ്രാന്ത്, വംശഹത്യ, വംശീയത, ദേശീയത തുടങ്ങിയവയുടെയെല്ലാം അടിസ്ഥാനം. നമ്മുടെ 'അനശ്വരത' മാത്രമാണ് നമ്മുടെ ശരി. പക്ഷെ ലോകത്തിൽ ഇന്നുവരെ ഒരു മതവും, ശാശ്ത്രവും  മനുഷ്യന്റെ ഈ അന്വേഷണത്തിനു കൃത്യമായ ഒരു ഉത്തരവും നൽകിയിട്ടില്ല.

അതുകൊണ്ടു മനുഷ്യൻ ഇനിയും പുതിയൊരു 'വ്യാമോഹം' കണ്ടുപിടിക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു, ജീവിതത്തിനു അർഥപൂർണമായ ഒരു ചിത്രം നൽകാൻ. നാം നിരന്തരമായ ഭീതിയിലാണ്, എവിടെനിന്നോ ഉത്ഭവിച്ചു , 'താൻ' എന്ന ബോധവും പേറി, ആഴത്തിലുള്ള വികാരങ്ങളും എന്തിനൊവേണ്ടിയുള്ള മർമഭേദകമായ അഭിവാഞ്ചയും, എന്തോ ആയിത്തീരാനുള്ള അദമ്യമായ ആശങ്കയും, ഒടുവിൽ മരണവും. (അവസാനിച്ചു)    

 

 

വ്യക്തി, സമൂഹം, ശാസ്ത്രം, ശാസ്ത്രീയത-III

പക്ഷെ , പടിഞ്ഞാറൻ  തത്വചിന്ത നൂറ്റാണ്ടുകളായി ചർച്ചചെയ്യുന്ന സ്വതന്ത്രചിന്ത അഥവാ 'ഫ്രീവിൽ' (Freewill) എന്നതിന് എന്ത് സംഭവിക്കും ?

PET, fMRI തുടങ്ങിയ ഉപകരണങ്ങളുടെ സഹായത്തോടെ ന്യൂറോസയൻസ് അപ്പോഴേക്കും തലച്ചോറിന്റെ മാപ്പിങ്ങിലൂടെ ഒരു കാര്യം കണ്ടെത്തിയിരുന്നു. നിങ്ങൾ എന്ത് കാര്യം ചെയ്യുമ്പോഴും, എന്ത് തീരുമാനിക്കുമ്പോഴും നിങ്ങളുടെ തലച്ചോറിന്റെ ഒരു പ്രത്യക ഭാഗം പ്രത്യേകമായി പ്രവർത്തിക്കും. ഉദ്ദാഹരണമായി നമ്മൾ കൈ വിരലുകൾ അനക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു എന്നിരിക്കട്ടെ, അത് തികച്ചും നമ്മുടെ 'ഫ്രീ വിൽ' ന്റെ ഒരു പ്രകടനവും ആണ്. പക്ഷെ നമ്മുടെ തലച്ചോറിന്റെ രണ്ടു ഭാഗങ്ങൾ കൂടുതലായി പ്രകാശിക്കും.'മോട്ടോർ കോർടെക്സ്' ഏതൊക്കെ ക്രമത്തിൽ നിങ്ങളുടെ പേശികൾ ചലിക്കണം എന്ന നിർദ്ദേശങ്ങൾ അയക്കും. 'പ്രീ മോട്ടോർ കോർടെക്സ്' നിങ്ങളെ വിരലുകൾ ചലിപ്പിക്കാൻ തയ്യാർ ആക്കും.

1980  കളുടെ ആദ്യം അമേരിക്കൻ ന്യൂറോ സയന്റിസ്റ് ആയ ബെഞ്ചമിൻ ലിബെറ്റ്‌, ജർമൻ ഫിസിയോളജിസ്റ് ആയ ഹാൻസ് കോൺഹുബേർ എന്നിവർ ഫ്രീവിൽ നിലനിൽക്കുന്നുണ്ടോ എന്നതിന് ഒരു പരീക്ഷണം നടത്തുകയുണ്ടായി. അതിൽ പങ്കെടുക്കുന്നവർ അവരുടെ സ്വന്തം തീരുമാനം അനുസരിച്ചു, അവർ തീരുമാനിക്കുന്ന സമയത്തു കൈ ചലിപ്പിക്കണം (അല്ലെങ്കിൽ ഒരു സ്വിച്ച് അമർത്തണം) .അവരുടെ തലച്ചോറിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ ഒരു EEG റെക്കോർഡ് ചെയ്തുകൊണ്ടിരിക്കും. പരീക്ഷണ ഫലം ഞെട്ടിക്കുന്നതായിരുന്നു. അവർ സ്വമേധയാ സ്വിച് അമർത്താൻ തീരുമാനിക്കുന്നതിന് ഏതാണ്ട് ഒരു സെക്കൻഡ് മുൻപെ അവരുടെ തലച്ചോർ തീരുമാനം എടുത്തു കഴിഞ്ഞിരുന്നു. അവർ അതിനെ 'റീഡിനെസ്സ് പൊട്ടൻഷ്യൽ' (Rediness Potential) എന്ന് വിളിച്ചു. അതായത് നാം നമ്മുടെ ഫ്രീവിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നതിനു മുൻപേ നമ്മുടെ തലച്ചോർ തീരുമാനം എടുത്തു എന്നര്ദ്ധം, പിന്നെന്തു ഫ്രീ വിൽ ? 

 

ഇതിൽ ഒരു വിരോധാഭാസം നിലനിൽക്കുന്നുണ്ട്. ലിബെറ് പരീക്ഷണവും തുടർന്നുള്ള മറ്റു പരീക്ഷണങ്ങളും കാണിക്കുന്നത് 'ഫ്രീ വിൽ' എന്നത് ഒരു മിഥ്യ ആണെന്നാണ്. കാരണം ആ തീരുമാനം അല്ല തലച്ചോറിന്റെ പ്രവർത്തനനത്തിനു പ്രേരകം ആയത്. ഏതാണ്ട് ഒരു സെക്കൻഡ് മുൻപേ തലച്ചോർ തീരുമാനം എടുത്തു കഴിഞ്ഞിരുന്നു.  നിരവധി വിശദീകരണങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ഒന്നും പൂർണമായി തൃപ്തികരം അല്ല എന്നതാണ് വാസ്തവം.

ആസ്ട്രേലിയൻ കോഗ്നിറ്റീവ് സയന്റിസ്റ്റും, ന്യൂയോർക് യൂണിവേഴ്സിറ്റി 'സെന്റർ ഫോർ മൈൻഡ് ബ്രെയിൻ ആൻഡ് കോൺഷ്യസ്നെസ്സ് ' ഡിയറെക്റ്ററുമായ ഡേവിഡ് ചാർമിസ് (David Chalmers)  ഈ പ്രഹേളികക്ക് കൊടുത്തിരിക്കുന്ന പേര് 'ഹാർഡ് പ്രോബ്ലം ഓഫ് കോൺഷ്യസ്നെസ്സ്' എന്നാണ്‌. തലച്ചോറിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൽ ഒരു വ്യക്തിയുടെ അനുഭവമായി എങ്ങനെ പരിണമിക്കുന്നു എന്നതാണ് ഈ പ്രശ്നം. അദ്ദേഹം ഇതിനെ 'പാൻസൈക്കിസം' എന്ന് വിളിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ കോൺഷ്യസ്നെസ്സ് (ബോധം) എന്നൊക്കെ പറയുന്നത് തലച്ചോറിന്റെ ഒരു 'എപ്പി ഫിനോമെന്ൻ' അല്ല പിന്നെയോ സ്ഥലം ,കാലം തുടങ്ങിയ യാഥാർഥ്യത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഗുണങ്ങൾ പോലെ മറ്റൊന്നാണ് ഇത്.

പ്രസിദ്ധ ന്യുറോ സയന്റിസ്റ്റ് വി രാമചന്ദ്രൻ തന്റെ 'ദി എമെര്ജിംഗ്  മൈൻഡ് ' എന്ന പുസ്തകത്തിൽ പറയുന്നത് ശ്രദ്ധിക്കുക.

"അതുകൊണ്ട്, 'ഞാൻ' എന്നതിന്റെ ഒരു ഉത്തരം ന്യുറോ സയന്സിന്റെ ഭാഷയിൽ കണ്ടുപിടിക്കാൻ മൂന്നു വഴികളാണ് ഞാൻ കാണുന്നത്.

ഒന്ന്: ഒരുപക്ഷെ നേരിട്ടുള്ള ഒരു ഉത്തരം ഉണ്ടായിരിക്കാം. ആർക്കിമിഡീസിന്റെ 'യൂറേക്കാ' രീതിയിലുള്ള ഒരു ഉത്തരം. പാരമ്പര്യം എന്ന പ്രഹേളികക്ക് ഡി എൻ എ നല്ക്കിയതുപോലുള്ള ഒരു ഉത്തരം. പക്ഷെ അത് അസാധ്യമായെക്കാം എന്നാണു എന്റെ അഭിപ്രായം.  എന്റെ ഈ നിഗമനം തെറ്റും ആവാം. 

രണ്ടാമത്, തലച്ചോറിൽ സംഭവിക്കുന്ന പ്രക്രിയകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഒരു പക്ഷെ നമുക്ക് ഇത് വിശദീകരിക്കാൻ കഴിഞ്ഞേക്കാം. അങ്ങനെ 'ഞാൻ' എന്ന ഈ പ്രഹേളിക അതോടെ അവസാനിച്ചേക്കാം. ജീവൻ എന്ന പ്രഹേളികയെ നിരവധി ചാക്രിയ പ്രവര്ത്തനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ശാസ്ത്രഞ്ഞമാർ വിശദീകരിക്കുന്നതുപോലെ ഇതും ഒരു പക്ഷെ കഴിഞ്ഞേക്കാം.

മൂന്നാമത്, ഒരു പക്ഷെ ഇതിനുള്ള നേരിട്ടുള്ള ഒരു ഉത്തരം നമ്മുടെ ന്ജാനെന്ദ്രിയങ്ങൾക്കും അപ്പുറത്ത് ആയിരിക്കാം.  ഒരുപക്ഷെ എൻസ്റ്റീൻ ഭൌതിക ശാസ്ത്രത്തിൽ വരുത്തിയ ഒരു വിപ്ലവം പോലെ, വസ്തുക്കളുടെ ചലനവേഗത്തിനു ഒരു ഉയര്ന്ന  പരിധി ഉണ്ടെന്നു കണ്ടെത്തിയതുപോലെ (പ്രകാശവേഗം), ഈ പ്രശ്നം പരിഹരിച്ചാൽ ഒരു പക്ഷെ, നമ്മൾ അതിശയിചേക്കാം, ഉത്തരം എന്നും നമ്മുടെ മുന്നിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു, നമ്മെ അത് എന്നും തുറിച്ചു നോക്കിക്കൊണ്ടിരുന്നു.  എനിക്ക് ഒരു പുതു യുഗ ഗുരു ആവാനുള്ള ആഗ്രഹം ഒന്നും ഇല്ല, എന്നാൽ അവിടെ വ്യക്ത്തമായ ഒരു സമാന്തരം ഉണ്ട്. പൗരാണിക ഇന്ത്യൻ ചിന്തയിൽ ഇതിനു വ്യക്ത്തമായ ഒരു സമാന്തരം ഉണ്ട്. അതായത് 'ഞാൻ' എന്നത് , 'അത്' അഥവാ 'മറ്റുള്ളത് 'എന്ന വിഭജനം ഒരു യധാര്തമല്ല. 'അതും'  'ഇതും' ഒന്ന് തന്നെ ആണ്” (തുടരും)